Antraknoza truskawki – objawy, zapobieganie i zwalczanie

Choroba truskawek antraknoza wywoływana jest m.in. przez grzyb Colletotrichum acutatum i zalicza się do najgroźniejszych na plantacjach truskawek.  Powoduje ona duże straty w plonie, może prowadzić do zamierania sadzonek i niestety staje się coraz bardziej powszechna. Jak rozpoznać, zapobiegać a kiedy to konieczne skutecznie zwalczać tę chorobę truskawek?

Antraknoza truskawki – charakterystyka i cykl życia patogenów

Antraknoza to choroba, która jest wywoływana przez różne gatunki grzybów należących do rodzaju Colletotrichum, z czego największe znaczenie ma C. acutatum, C. fragariae i C. gloeosporioides. Dlatego objawy choroby nie zawsze są identyczne. Dwa pierwsze gatunki grzyba odpowiadają kolejno za – zgniliznę owoców oraz zgniliznę koron. Patogeny zimują w postaci grzybni na opadłych liściach, zmumifikowanych owocach i innych resztkach. Rozprzestrzeniają się z roślin już zainfekowanych. Ponadto wiosną i wczesnym latem grzyb tworzy zarodniki na porażonych organach rośliny, rozprzestrzenia się wraz z wodą oraz na maszynach/narzędziach. Zarodniki kiełkują na mokrych roślinach – potrzebują wody, aby przeprowadzić ten proces.

Patogenom sprzyja wilgotna, ciepła pogoda, obfite opady i mało przepuszczalne podłoże. Optymalna temperatura przekracza 20°C. Rozwój choroby jest bardzo szybki. Antraknoza w ciągu kilku dni może zainfekować 90% truskawek na plantacji. Choroba występuje w uprawach truskawki w gruncie i pod osłonami.

Objawy antraknozy truskawki, czyli jak rozpoznać chorobę

Antraknoza objawia się na różnych organach truskawki, ale najgroźniejsza jest na koronie i owocach. Symptomy choroby:

• W przekroju korony truskawki widać nekrozy. To najgroźniejsze dla roślin, gdyż prowadzi do ich zamierania.

• Na zielonych owocach pojawiają się zapadnięte, wklęsłe plamy, początkowo jasne, z czasem ciemniejące (brązowe).

• Na dojrzałych owocach plamy początkowo są wodniste, gnilne, dopiero z upływem czasu tkanka zasycha i zapada się (podobnie jak u niedojrzałych owoców). Przebarwienia mają nieregularne kształty. Pierwsze objawy antraknozy truskawki najłatwiej rozpoznać po symptomach występujących na owocach.

• Finalnie dochodzi do mumifikacji owoców (stają się czarne, pomarszczone, karleją). Owoce są porażane na każdym etapie ich rozwoju.

• W warunkach podwyższonej wilgotności powietrza charakterystyczną cechą antraknozy truskawki jest występowanie łososiowego nalotu w miejscach plam. To skupiska zarodników.

• Porażone pąki kwiatowe, kwiaty (w pełni otwarte są najbardziej wrażliwe), a także zawiązki owoców ciemnieją i zasychają.

• Na ogonkach liściowych i rozłogach występują wydłużone plamy gnilne. Obrączkują wskazane organy prowadząc do ich więdnięcia.

• Na liściach występują brązowe plamy z ciemniejszą obwódką. Porażone tkanki są ewidentnie odcięte od zdrowych, a nie rozmyte jak w przypadku niektórych chorób.

• Infekcje przez pewien czas mogą przebiegać bezobjawowo, co utrudnia walkę z chorobą.

• Wczesne objawy antraknozy na pąkach, ogonkach, kwiatach i zawiązkach owoców mogą być mylone z szarą pleśnią.

Zapobieganie antraknozie truskawek

W przypadku ochrony plantacji truskawki najlepiej sprawdza się powiedzenie: „lepiej zapobiegać niż leczyć”. Co więcej – działania profilaktyczne zmniejszają ryzyko wystąpienia nie tylko antraknozy truskawki, lecz także wielu innych chorób, np. szarej pleśni, czerwonej i białej plamistości liści truskawki, zgnilizn owoców czy mączniaka prawdziwego truskawki.

• Pierwszy podstawowy krok to zakup kwalifikowanego materiału nasadzeniowego, w dobrej szkółce. To ogranicza ryzyko infekcji u młodej plantacji. 

• Następnie  należy odpowiednio przygotować stanowisko na którym mają by posadzone truskawki, m.in. regulując pH (nie wpływa bezpośrednio na występowanie chorób, ale zwiększa pobieralność wody i składników pokarmowych, co ma znaczenie dla kondycji truskawek) i poprawiając przepuszczalność. Unikać trzeba uprawy truskawek na glebach słabo przepuszczalnych. 

• Najbardziej zagrożone są rośliny w miejscach obniżenia terenu (warto to uwzględnić przy sadzeniu). Rozwojwi choroby sprzyja też występowanie podeszwy płużnej. 

• Mniej narażone na antraknozę są truskawki odpowiednio nawożone. W szczególności należy unikać stosowania nadmiernych dawek azotu. 

• Choroby truskawek rzadziej występują też na ściółkowanych plantacjach. 

• Zalecane jest nawadnianie kropelkowe, które nie powoduje moczenia nadziemnych części truskawek (i tym samym nie ułatwia kiełkowania patogenom).

• Do dobrej praktyki przy zapobieganiu antraknozie truskawek zalicza się ponadto regularne odchwaszczanie upraw. Chwasty zwiększają wilgotność w danym miejscu (większe zagęszczenie), a jednocześnie ułatwiają rozprzestrzenianie się grzybom. 

• Pomocniczo warto korzystać ze stymulatorów, zawierających cenne mikroelementy, a także preparatów mikrobiologicznych. Wpływ na zdrowotność truskawek ma utrzymanie porządku na plantacji, koszenie liści i usuwanie resztek roślinnych.

Antraknoza truskawki – zwalczanie

Lustracje upraw truskawek należy przeprowadzać regularnie, co kilka dni, od początku kwitnienia aż do końca zbiorów. W razie wątpliwości co do rozpoznania choroby, jeśli mamy taką możliwość, porażone rośliny warto poddać badanim. To znacznie zwiększa szansę na właściwą identyfikację choroby. Kiedy dojdzie do infekcji porażone organy powinno się wycinać. A w przypadku silnego porażenia roślin , zwłaszcza u korony, najlepiej usunąć całe rośliny.

Chemiczne zwalczanie antraknozy truskawki wykonuje się od fazy kwitnienia do zbiorów (zachowując okres karencji) co około 7 dni. Jeśli antraknoza truskawki wystąpiła w poprzednim roku, pierwszy zabieg ochronny wykonuje się przed kwitnieniem. Powinno się stosować różne fungicydy, tj. zawierające związki aktywnie czynne należące do innych grup. To zmniejsza ryzyko nabrania odporności przez patogeny, nie tylko wywołujące antraknozę truskawek. Jednocześnie trzeba uwzględnić maksymalną liczbę zabiegów w sezonie daną substancją aktywnie czynną. Do zwalczania grzybów Colletotrichum stosuje się pestycydy zawierające fludioksonil, cyprodynil + fludioksonil, azoksystrobinę + difenkonazol, piraklostrobinę + boskalid.

Antraknoza truskawek to groźna choroba, której nie można zbagatelizować. Najlepsze rozwiązanie to jak zawsze stosowanie szeroko zakrojonych działań profilaktycznych. A w razie wystąpienia infekcji szybka identyfikacja choroby i skuteczne jej zwalczanie, do czego konieczna jest regularna kontrola plantacji i dobra znajomość jej objawów, aby nie pomylić jej z innymi chorobami.