Zgnilizna korzeni i korony truskawek – nowa groźna choroba
Zgnilizna korzeni i korony truskawek to choroba, którą po raz pierwszy zaobserwowano kilka lat temu w Europie, Azji i Ameryce Południowej. Rozprzestrzeniła się na wiele krajów i prawdopodobnie wkrótce może stać się powszechna w uprawie truskawek w Polsce. Niestety wiedza na jej temat jest wciąż mała, w dodatku może być mylona z innymi chorobami truskawek jak zgnilizna korony czy czerwona zgnilizna truskawek. Co wiemy o nowym patogenie, czym różni się od innych i jak chronić przed nim naszą plantację
Zgnilizna korzeni i korony truskawek - problem z rozpoznaniem
Zgnilizna korzeni i korony truskawek to nowa choroba, która z nazwy kojarzy się z podobnie brzmiącą zgnilizną korony truskawek, a w dodatku może być mylona z czerwoną zgnilizny korzeni truskawki. Jakie patogeny je wywołują?
- Zgnilizna korzeni i korony truskawek, wywoływana jest przez patogen Pestalotiopsis clavispora (synonim Neopestalotiopsis clavispora),
- Zgnilizna korony truskawek, występuje przez patogen o nazwie Phytophtora cactorum,
- Czerwona zgnilizna korzeni truskawek, spowodowana jest występowaniem patogenu Phytophthora fragariae.
Co jednak poza potegenem będącym przyczyną jej występowania wyróżnia jeszcze zgniliznę korzeni i korony truskawek?
Co wiemy o nowej chorobie
Zgnilizna korzeni i korony truskawek wywoływana przez Pestalotiopsis clavispora zbiera już swoje żniwo .in.. w Hiszpanii, Niderlandach, Chinach, Korei i krajach Ameryki Południowej. Zidentyfikowano ją dopiero w latach 2016-2019. Wcześniej, od lat 70-tych ubiegłego wieku, znano inne patogeny z rodzaju Pestalotiopsis (p.. Pestalotiopsis longisetula), które powodowały głównie zgniliznę owoców.
Choroba nie występuje tylko na truskawce, ale także na różach (a w Brazylii na orzechach makadamia). Patogen grzybowy wytwarza konidia i askaspory (zaronidki). Cykl życiowy jest niestety wciąż mało znany.
W szczególności podatne są truskawki narażone na stres wywołany przez:
- Niewłaściwie nawożone,
- Szkodniki osłabiające sadzonki truskawek,
- Przesuszenie.
Nie jest to jednak nic niezwykłego w przypadku chorób odglebowych (i innych). Choroba optymalnie rozwija się w temp. 19-23°C, przy zwiększonej wilgotności powietrza i podłoża.
Objawy zgnilizny korzeni i korony truskawek
7 podstawowych objawów choroby zgnilizny korzeni i korony truskawek:
- Na koronie i korzeniu truskawki występują brązowe przebarwienia i nekrotyczne plamy,
- Na liściach mogą występować ciemnozielono-oliwkowe, nieregularne plamy. Niekiedy barwa przechodzi w brązową. Z czasem zasychają, blaszka liściowa zwija się wzdłuż nerwu i zaczyna kruszyć,
- Wzrost sadzonek jest spowolniony (lub zahamowany), przez co są słabiej rozrośnięte, a przy silnej infekcji mogą obumierać. Obserwuje się więdnięcie truskawek,
- System korzeniowy truskawek jest słaby,
- Owoce drobnieją,
- Truskawki mogą mieć obniżoną mrozoodporność.
- Tkanka pędu w przekroju rośliny jest czerwona.
Objawy choroby wywoływanej przez patogen Pestalotiopsis clavispora przypominają porażenie czerwoną zgnilizną korzeni truskawki (o tym szczegółowo poniżej), co tym bardziej utrudnia jej rozpoznanie. Profilaktyka i zapobieganie obu chorobom jest również podobne.
Zgnilizna korony truskawek, a zgnilizna korzeni i korony truskawek
Zgnilizna korony truskawek
Objawia się najczęściej po kilku tygodniach od posadzenia truskawek. Porażenie Phytophtora cactorum (wywołującego zgniliznę korony truskawek):
- Najpierw powoduje więdnięcie młodych, środkowych liści (mogą przybierać niebieskozielone przebarwienie),
- Następnie wywołuję więdnięcie i zamieranie całej rośliny,
- Charakterystyczne jest placowe wypadanie roślin. Może to się odbyć zaledwie w ciągu kilku dni. Na podłużnym przekroju korony można zauważyć brunatne strefy.
Zdarza się, że zainfekowane sadzonki nie wykazują zewnętrznych symptomów przez co identyfikacja jest praktycznie niemożliwa. U odmian podatnych, np. 'Elsanta' i 'Korona' mogą powodować straty powyżej 50% roślin. Bardziej podatne na ten patogen są sadzonki rodzaju Frigo.
Zgnilizna korzeni i korony truskawek
Pestalotiopsis clavispora odpowiadający za zgniliznę korzeni i korony truskawek:
- Nie doprowadza do zaschnięcia sadzonek w tak szybkim czasie,
- Rozpoznanie choroby organoleptycznie jest bardzo trudne,
- Najlepszym rozwiązaniem jest zlecenie diagnostyki molekularnej w doświadczonym laboratorium.
Zgnilizna korzeni i korony truskawek (Pestalotiopsis clavispora) i zgnilizna korony truskawek (Phytophtora cactorum) zostały uznane w 2020 roku za dwie najtrudniejsze choroby do rozpoznania. Jeżeli więc widzisz objawy choroby, której organoleptycznie nie jesteś w stanie przypisać do konkretnego patogenu i ich objawy nie są jednoznaczne, najlepiej wykonaj badania laboratoryjne.
Czerwona zgnilizna korzeni, a zgnilizna korzeni i korony truskawki
Czerwona zgnilizna korzeni truskawek
Charakterystyczne dla czerwonej zgnilizny korzeni w początkowym stadium rozwoju jest zamierania wierzchołków wzrostu korzeni. Później zamierają korzenie boczne i włośnikowe, przez co cały system korzeniowy ma nietypowy kształt, nazwany „szczurzym ogonem”. Ponadto na przekroju korzenia, powyżej zgnilizny, widoczne jest czerwonobrunatne zabarwienie walca osiowego. Czerwona zgnilizna korzeni truskawek jest najbardziej widoczna późną wiosną i wczesnym latem.
Zgnilizna korzeni i korony truskawek
Korzenie są zredukowane, ale nie w sposób tak charakterystyczny, jak przy czerwonej zgniliźnie,. Porażone rośliny mają zahamowany wzrost i nie wytwarzają rozłogów. Przy dużym nasileniu choroby występuje placowe zamieranie roślin. Młode liście przebarwiają się na niebieskozielono (jak powyżej), starsze na żółto, pomarańczowo lub czerwono.
Rozpoznawanie zgnilizny korzeni i korony truskawek po symptomach występujących w części nadziemnej jest niemal niemożliwe. Niemniej objawy uszkodzeń pomiędzy nią a czerwoną zgnilizną są różne i zdecydowanie łatwiej niż w przypadku zgnilizny korzeni jest je rozróżnić.
Zapobieganie zgniliźnie korzeni i korony truskawek oraz pozostałym chorobom odglebowym
Patogeny odpowiadające za powyższe choroby mogą przetrwać w glebie przez wiele lat. Zasadniczą rolę ogrywa szeroko zakrojona profilaktyka. Co można zrobić, aby zapobiec występowaniu zgnilizny korzeni i koronny truskawek, zgniliźnie korony, czerwonej zgniliźnie truskawek oraz innych chorób odglebowych:
- Zakładać plantację na polach wolnych od patogenów i korzystać ze sprawdzonego, kwalifikowane, wolnego od chorób materiału nasadzeniowego,
- Truskawki sadzić na stanowisku z dobrym drenażem,
- Ograniczać stres truskawek, m.in. poprzez:
- zrównoważone nawożenie obejmujące mikroelementy,
- nawadnianie,
- walkę z zachwaszczeniem i szkodnikami.
- Stosować preparaty, które poprawiają odporność truskawek,
- Ściółkować uprawy, co może ograniczyć straty w przypadku niektórych chorób (owoce mają mniejszy kontakt z zarażoną glebą),
- Odkażać glebę, szczególnie jeśli istnieje duże ryzyko że występoują na niej potegeny odglebowe i nie możemy się ich pozbyć w inny sposób. Wiąże się to jednak z ryzykiem zniszczenia antagonistów grzybów, np. bakterii Bacillus.
- Przed założeniem plantacji stosować preparaty zawierające m.in. dazomet i metan sodowy.
- Wykorzystać biofungicydy, którę mogą być przydatne przy zwalczaniu chorób.
Zgnilizna korzeni i korony truskawek to choroba, o której wciąż wiemy niewiele. Jedno jest pewne – jest groźna, a prędzej czy później prawdopodobnie wejdzie w „poczet” powszechnych chorób występujących na polskich plantacjach. Dlatego warto wykonywać profilaktyczne działania i monitorować nasze uprawy, co zwiększa szansę ochrony przed nią a także przed innymi chorobami od glebowymi.
